تحلیل فضایی پراکنش فقر اجتماعی در مناطق حاشیه‌نشین نمونه موردی: مناطق حاشیه‌نشین شمال شهر تبریز

سکونتگاه‌های غیررسمی در ایران همانند بسیاری از کشورهای در حال ‌توسعه، نمودی از روند رو به رشد نابرالبری‌های فضایی و افزایش فقر در شهرهاست. از این شیوه سکونت، در شهر تبریز می‌توان به بخش‌هایی از شمال شهر اشاره نمود که با مکانیسم خاص خود، به‌سرعت در حال گسترش‌اند. از این‌رو هدف این مقاله سنجش فقر اجتماعی در مناطق حاشیه‌نشین شمال شهر تبریز و مقایسه آن با شهر تبریز می‌باشد. تحلیل حاضر از نظر نوع توصیفی - تحلیلی و از نظر ماهیت کاربردی می‌باشد که با توجه به مؤلفه‌های مورد بررسی، رویکرد غالب بر تحقیق از نوع کمی است. جامعه آماری حاشیه‌نشینان شمال شهر تبریز در سال 1390 می‌باشد و داده‌های این پژوهش از سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1390 مرکز آمار ایران (بلوک‌های آماری) استخراج ‌شده است. برای تجزیه‌وتحلیل این داده‌ها و نشان دادن پراکنش فقر اجتماعی در محدوده مورد مطالعه از نرم‌افزار Arc/GIS استفاده گردیده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که محدوده مورد مطالعه در سال 1390 دارای 2116 بلوک می‌باشد که از این تعداد 181 بلوک معادل 56/8 درصد در وضعیت مطلوب، 465 بلوک معادل 98/21 درصد در وضعیت نسبتاً مطلوب، 504 بلوک معادل 81/23 درصد در وضعیت متوسط، 563 بلوک معادل 61/26 درصد در وضعیت نسبتاً نامطلوب و 403 بلوک معادل 04/19 درصد نیز در وضعیت نامطلوب قرار دارند. همچنین کیفیت این شاخص‌های اجتماعی در بلوک‌های نزدیک به متن شهر مطلوب‌تر از بلوک‌های حاشیه‌ای می‌باشد یعنی پراکنش فقر اجتماعی به حاشیه شهر گرایش دارد.